Makam, Geçki, Usûl ve Form hangisinin bir parçasıdır?

Makam, Türk ve Arap mûsikisinin en temel özelliklerinden biridir. Makamların kullanıldığı Doğu mûsikisini diğer müzik akımlarından ayıran en belirgin ve en kendine has özelliklerinden biridir. Makam mûsikisi olarak da tanınan Türk mûsikisinde geçmişten günümüze kadar beş yüzün üzerinde makam kullanıldığı düşünülmektedir. Lakin, bu makamların bir kısmının terkibi kaybolmuş, bir kısmı ise kullanılmaya kullanılmaya unutulmuştur.

Geçki, bir mûsiki eserinde bir makamdan başka bir makama geçildiğini bildiren terimdir. Örneğin bir eser Uşşak makamı ile başlayıp eser içinde Hüseynî makamından geçkiler bulunabilir.

Usûl, mûsikimizdeki vuruş seslerini ve ölçüleri belirleyen kalıplara verilen addır. Kuvvetli, yarı kuvvetli ve zayıf vuruşlar olarak isimlendirilirler. Usûl, bir bakıma ritim ile aynı anlama gelmektedir.

Form ise, bir mûsiki eserinin türünü belirleyen terimdir. Örnek vermek gerekirse şarkı, ilâhî, gazel, türkü bunlardan bazılarıdır. Münir Nurettin Selçuk'tan dinlemeye alışık olduğumuz "Aziz İstanbul" eserinin formu şarkıdır. Yine Münir Nurettin Selçuk'tan dinlemeye alışık olduğumuz "Âheste çek kürekleri mehtâb uyanmasın" eseri ise gazel formuna örnektir.