Hayber Geçidi, Pakistan'ı başka hangi ülkeye bağlar?

Süleyman ve Hindukuş dağlarının birleştiği engebeli arazi üzerinde yer alır. Yaklaşık 50 km. uzunluğunda ve deniz seviyesinden 1000 metreyi aşkın bir yüksekliktedir; en yüksek yeri, Ali Mescid’e yaklaşık 16 km. uzaklıktaki Landi Kotal Kalesi’nin inşa edildiği noktadır (1072 m.). Bugün içinden Kâbil-Peşâver yolunun geçtiği ve Pakistan-Afganistan sınır kapısının bulunduğu geçit, Pakistan’ın genellikle Afridî kabileleriyle meskûn olan Hayber (Khyber) bölgesi dahilindedir. Asya’nın iki büyük bölgesi arasında yer alan en önemli geçit olduğu için tarih boyunca batısında yaşayanlar tarafından “Hindistan kapısı”, doğusunda yaşayanlar tarafından da “Asya kapısı” adlarıyla tanımlanmıştır.

İran ve Afganistan’daki kabileler, Hindistan’ın sahip olduğu zenginlikler sebebiyle sık sık Hayber Geçidi’ni aşmışlardır. İlk defa Persler’den Darius milâttan önce VI. yüzyılda buradan Hindistan’a girdi. Daha sonra Makedonya Kralı İskender’in Pers İmparatorluğu’nu yıkmasının ardından milâttan önce 326’da generalleri Perdikkas ve Hephaestion Hayber Geçidi’nden ilerleyerek Hindistan arazisine geçtiler. 1001’de Gazneli Mahmud, Peşâver civarındaki Vayhand’ı (Ohind) istilâ ettiğinde Türk kuvvetleri Hayber’den ilerlemişlerdi. Hindistan’da Türk menşeli sultanlıkların kurulması ile geçit daha da önem kazandı. XIII. yüzyılda Cengiz’in Moğolları Mâverâünnehir’i tehdit ettiklerinde çok sayıda kabile Hindistan’a sığınmak zorunda kaldı.